فواصل موسیقیایی

خیلی از دوستان موزیسین را دیدم  که وقتی اسم تئوری موسیقی را میشنوند جا خورده و میترسند. در واقع این موضوع اصلا بحث پیچیده و خاصی نیست و با تمرین و تکرار میتوان تمامی مفاهیم را از بر گرفت. 

آموزش تئوری موسیقی میتواند بسار خشک و رنج آور باشد و یا اینکه همراه با لذت وخنده و سرگرمی. بنده معتقدم که اگر هر فردی دلیل آموختن مطلب خاصی را بداند هم آن را بهتر یاد میگیرد و هم انگیزه بیشتری برای فراگیری مطالب دارد. پس بیایید به این مطلب بپردازیم که

چرا دانستن فواصل در موسیقی مهم است

فواصل در موسیقی جزو خشت های یک بنا به خساب می آیند که با روی هم گذاشتن این خشت ها میتوانیم قسمت های مختلف یک بنا را بسازیم. حالا اگر که ما خشت های اول را درست بنا نکنیم به همون ضرب المثل معروف میرسیم که چون نهد خشت اول معمار کج تا سریا میرود دیوار کج 

در واقع فواصل در موسیقی هستند که بعدا قسمت هایی از یک آکور میشوند یا یک ملودی و یا یک آهنگ کامل. به همین خاطر یک درک کامل از مفهمو فواصل در کار کردن با موسیقی به ما کمک میکنه که موسیقی با کیفیت بالاتری بتونیم بسازیم.

فاصله در موسیقی به چه معناست؟

حالا بیایم یکم راجب این صحبت کنیم که اصلا فاصله یعنی چه در بحث موسیقی.

همانطور که در مکان میان دو نقطه یک فاصله وجود دارد که آن را با سانتیمتر یا متر میتوان اندازه گرفت و یا در زمان بین دو نقطه فاصله ای است که آن را با ثانیه و یا ساعت یا روز میتوان اندازه گرفت در موسیقی نیز میان دو نت یک فاصله وجود دارد که آن را با فرکانس مستوان اندازه گرفت.

از آنجا که گفتن فواصل موسیقی به فرکانس در واحد هرتز کار سختی است موسیقی دان ها به یک سری اعداد بسنده کرده اند و از یک اکتاو را به دوازده فاصله نیم پرده تقسیم بندی کرده اند. در موسیقی ایرانی میان هر نیم پرده باز هم یک فاصله موجود است به نام ربع پرده. در این مقاله من به بررسی موسیقی غربی میپردازم که در آن ربع پرده ای وجود ندارد.

پس کوچکترین فاصله در موسیقی نیم پرده یا دو کاسته میباشد.

فاصله دو کاسته میتواند میان یک نت و بمل یا دیز آن نت قرار بگیرد.

در تصویر بالا میان دو نت C و D یک نت دیگر با نام #C وجود دارد که همان فاصله دو کاسته است.

با اضافه کردن نیم پرده ها به نت پایه میتوان تمام فاصل را طی کرد تا به نت پایه در یک اکتاو بالاتر رسید و دوباره از اول …

گوش موسیقیایی

تا حالا به این فکر کرده اید که چه چیزی تفاوت یک موزیسن حرفه ای و عالی را با یک موزیسین معمولی با مارهای معمولی نشون میده؟

اگر که این سوال را از من بپرسید من میگم توانایی شنیدن و درک کردن اصوات و حافظه موسیقیایی که در کل آن را میتوان گوش موسیقیایی نامید. به همین خاطر من خیلی تاکید دارم که شما از همان روزهای اول که با موسیقی آشنا میشوید در کنار یاد گرفتن ساز و یا تئوری موسیقی، گوش موسیقیایی را هم باید تقویت کنید تا در آینده با مشکل برخورد نکنید.

اولین تمرین برای تقویت گوش موسیقیایی، خواندن فواصب موسیقیایی در یک گام است. 

گام ماژور

متداول ترین گام در موسیقی گام ماژور است که شامل فواصل زیر میباشد:

پرده | پرده | نیم پرده | پرده | پرده | پرده | نیم پرده

این گام در موسیقی پاپ مخصوصا پاپ غربی کاربرد بسیار زیادی دارد و دانستن فواصل آن به شدت ضروری و مهم میباشد.

در این نوع نمایش فواصل من فواصل را به نسیت نت قبلی نمایش دادم اما  نمایش بهتر فواصل یه صورت مقایسه با نت پایه است که به ترتیب زیر میباشد

۱ که همان خود نت است | ۲ کاسته که شامل نیم پرده از نت پایه است | ۲ که شامل دو نیم پرده است | ۳ کاسته که سه نیم پرده است | ۳ که چهار نیم پرده | ۴ پنج نیم پرده | ۴ افزوده و یا ۵ کاسته شامل شش نیم پرده است |  ۵ شامل هفت نیم پرده است | ۶ کاسته شامل هشت نیم پرده است | ۶ شامل نه نیم پرده است | ۷ کاسته شامل ده نیم پرده | ۷ شامل یازده نیم پرده | ۸ که همان اکتاو است شامل دوازده نیم پرده میباشد

پس در واقع یک اکتاو را میتوان به دوازده نیم پرده تقسیم کرد. در تمرین کردن فواصل باید ما به نقطه ای برسیم که بتوانیم از یک نت پایه هر فاصله ای را به سمت بالا و پایین در ذهنمان تصور کنیم و آن را بخوانیم.

امیدوارم از تمرین ها لذت ببرید.

امیر ارسلان شیری 

۲۴ فبریه ۲۰۲۳